Personalidade autoritária e personalidade antidemocrática: distinções necessárias
Paraules clau:
Personalidade autoritária, Personalidade antidemocrática, Nacisismo, Escala do FascismoResum
Na obra A personalidade autoritária, Adorno e colaboradores utilizam duas expressões – “personalidade autoritária” e “personalidade antidemocrática” – sem as distinguir. Por um lado, apresentam argumentos teóricos e empíricos que permitem fazer a distinção, por outro lado, sustentam por vezes que se trata de uma síndrome única, cujas dimensões podem variar, mas ainda no âmbito de um único tipo. Desta forma, contraditoriamente, afirmam uma única manifestação de autoritarismo, mas dão elementos para se supor que não se trata de uma única configuração. Um dos objetivos deste artigo é apresentar elementos que corroborem a hipótese de que há ao menos duas configurações básicas: tanto a sadomasoquista, que seria a base da personalidade autoritária, quanto uma fragilidade maior do Eu, sem objeto específico para o qual destinar sua agressão, e com especial inclinação ao narcisismo. Outro objetivo é defender a validade dos resultados desse estudo, que indicam a existência desses tipos de autoritarismo, frente a outras interpretações atuais de A personalidade autoritária.
Descàrregues
Referències
ADORNO, Theodor W. (1995): “Educação após Auschwitz”. In: Theodor Adorno, Palavras e Sinais - Modelos críticos 2. Rio de Janeiro, Vozes, pp. 104-123.
ADORNO, Theodor W. (2004): “Teoría de la pseudocultura”. In: Theodor Adorno, Escritos sociológicos I. Madrid: Edicciones Akal, pp. 86-113.
ADORNO, Theodor W. (2005): “Para combatir el antisemitismo en la actualidad”. In: Theodor Adorno, Ensayos sobre la propaganda fascista: Psicoanálisis del antisemitismo. Buenos Aires: Paradiso, pp. 71-95.
ADORNO, Theodor W. (2015): “Sobre a relação entre sociologia e psicologia”. In: Theodor W. Adorno, Ensaios sobre psicologia social e psicanálise. São Paulo: Editora UNESP, pp. 71-135.
ADORNO, Theodor W. (2019): Estudos sobre a personalidade autoritária. São Paulo: Editora Unesp.
ADORNO, Theodor W. (2021): “Observações sobre a personalidade autoritária, de Adorno, Frenkel-Brunswik, Levinson e Sanford” (texto póstumo escrito em 1948 e publicado pela primeira vez em 2016), Trans/Form/Ação, 44 (2), pp. 345-384. doi: 10.1590/0101-3173.2021.v44n2.24.p345.
ADORNO, Theodor W., FRENKEL-BRUNSWIK, Else, LEVINSON, Daniel J., SANFORD, Nevitt (1950): The Authoritarian Personality. New York: Harper & Brothers.
BÖCKELMANN, Frank (2017): Die schlechte Aufhebung der autoritären Persönlichkeit, Freiburg: ça ira.
BREDE, Karola (1995): “‘Neuer’ Autoritarismus und Rechtsextremismus. Eine zeitdiagnostische Mutmaßung”, Psyche, 49 (11), pp. 1019-1042.
BROCKHAUS, Gudrun (2015): “Emotionale Muster der Ideologiegläubigkeit: Zur Aktualität der ‘Authoritarian Personality’”, Interventionen – Zeitschrift für Verantwortungspädagogik, 6, pp. 15-23. Disponível em:
https://interventionen.blog/2020/09/21/emotionale-muster-der-ideologie-glaeubigkeit/. Acesso em 13/06/2024.
CLEMENS, Manuel (2016). “Der autoritäre Charakter. Zur Aktualität eines Konzepts der Frankfurter Schule?. In: O. Kohns, T. van Rahden, M. Roussel (Eds.). Autorität: Krise, Konstruktion und Konjunktur, Paderborn: Wilhelm Fink Verlag, pp. 305-216.
CLEMENZ, Manfred (1998): “Aspekte einer Theorie des aktuellen Rechtsradikalismus in Deutschland. Eine sozialpsychologische Kritik”. In: H.-D. König (Ed.), Sozialpsychologie des Rechtsextremismus, Frankfurt: Suhrkamp, pp. 126–176.
CROCHICK, José Leon (1990): “A personalidade narcisista segundo a Escola de Frankfurt e a ideologia da racionalidade tecnológica”, Psicologia USP, 1 (2), pp. 141-154. doi: https://doi.org/10.1590/S1678-51771990000200005.
CROCHICK, José Leon (2005): “Preconceito: relações com a ideologia e com a personalidade”, Campinas, Estudos de Psicologia, 22 (3), pp. 309-319. doi: https://doi.org/10.1590/S0103-166X2005000300009
CROCHICK, José Leon (2019): “Preconceito e bullying: marcas da regressão psíquica socialmente induzida”, Psicologia USP, 30, pp. 1-11. doi: https://doi.org/10.1590/0103-6564e190006
CROCHICK, José Leon (2023): “Diferenciação empírica entre bullying e preconceito e relações com características de personalidades narcisistas e sadomasoquistas”. In: J. L. Crochick (Ed.), Fascismo e nazismo, preconceito e bullying, São Paulo: Benjamin Editorial, pp. 151-174.
CROCHICK, José Leon; CASCO, Ricardo; CERON, Mariane; CATANZARO, Fabiana Olivieri (2009): “Relações entre preconceito, ideologia e atitudes frente à educação inclusiva”, Estudos de Psicologia, 26 (2), pp. 123-132. doi: https://doi.org/10.1590/S0103-166X2009000200001
DAHMER, Helmut (2018): “Carácter autoritário y estado autoritário: ¿conceptos de ayer?”, Constelaciones: Revista de Teoría Crítica, 10, pp. 42-56. Disponível em: https://constelaciones-rtc.net/article/view/3122. Acesso em 13/06/2024.
DECKER, Oliver (2018): “La obsolescencia del carácter autoritario y el autoritarismo secundario”, Constelaciones: Revista de Teoría Crítica, 10, pp. 57-73. Disponível em: https://constelaciones-rtc.net/article/view/3128. Acesso em 13/06/2024.
EISENBERG, Götz (2018): “El odio a lo vivo. Observaciones sobre la psicología social del fascismo, ayer y hoy”, Constelaciones: Revista de Teoría Crítica, 10, pp. 314-323. Disponível em: https://constelaciones-rtc.net/article/view/2948. Acesso em 13/06/2024.
FRANKEL, Jay (2022): “The Narcissistic dynamics of submission: the attraction of the powerless to authoritarian leaders”, The American Journal of Psychoanalysis, 82, pp. 384-404. doi: https://doi.org/10.1057/s11231-022-09369-4.
FREUD, Sigmund (1996): “El yo y el ello”. In: Sigmund Freud, Obras completas (Tomo III), Madrid: Biblioteca Nueva, pp. 2701-2728.
FREUD, Sigmund (2010): Introdução ao narcisismo, ensaios de metapsicologia e outros textos (1914-1916) – obras completas, vol. 12, São Paulo: Companhia das Letras.
FREUD, Sigmund (2011): O mal-estar na cultura, Porto Alegre, L&PM Editores.
GALEÃO-SILVA, Luis Guilherme (2007). Adesão ao fascismo e preconceito contra negros: um estudo com universitários na cidade de São Paulo. Tese de Doutorado (Psicologia Social) - Pontifícia Universidade Católica de São Paulo.
GANDESHA, Samir (2018): “‘Identifying with the aggressor’: From the authoritarian to neoliberal personality”, Constellations, 25 (1), 147-164.
doi: https://doi.org/10.1111/1467-8675.12338.
GOLEC DE ZAVALA, Agnieszka; DYDUCH-HAZAR, Karolina; LANTOS, Dorottya (2019): “Collective Narcissism: Political Consequences of Investing Self-Worth in the Ingroup’s Image”, Political Psychology, 40 (S1), pp. 37-74.
doi: https://doi.org/10.1111/pops.12569
GREEN, André (1988). Narcisismo de vida. Narcisismo de norte. São Paulo, Escuta.
HENKELMANN, Katrin; JÄCKEL, Christian; STAHL, Andreas; WÜNSCH, Niklas; ZOPES, Benedikt (Eds.) (2020): Konformistische Rebellen – Zur Aktualität des autoritären Charakters, Berlim: Verbrecher Verlag.
HERZOG, Benno (2021): “Authoritarianism as pathology of recognition: the sociological substance and actuality of the authoritarian personality”, Humanities and Social Sciences Communications, 8 (135). doi: https://doi.org/10.1057/s41599-021-00819-5.
HORKHEIMER, Max; ADORNO, Theodor W. (1985): Dialética do Esclarecimento. Rio de Janeiro: Jorge Zahar Editor.
LANTOS, Dorottya; FORGAS, Joseph P. (2021): “The role of collective narcissism in populist attitudes and the collapse of democracy in Hungary”, Journal of Theoretical Social Psychology, 5 (2), pp. 65-78. doi: https://doi.org/10.1002/jts5.80.
LASCH, Christopher (1983): A cultura do narcisismo: a vida americana numa era de esperanças em declínio. Rio de Janeiro: Imago.
LIMA, Renato Sérgio de (org.): Violência e democracia: panorama brasileiro pré-eleições de 2022: percepções sobre medo de violência, autoritarismo e democracia. São Paulo: FBSP, 2022.
LIMA, Renato Sérgio de; JANNUZZI, Paulo de Martino; MOURA JUNIOR, James F.; SEGUNDO, Damião S. de Almeida (2020): “Medo da violência e adesão ao autoritarismo no Brasil: proposta metodológica e resultados em 2017”, Opinião Pública, 26 (1), pp. 34-65, doi: https://doi.org/10.1590/1807-0191202026134
MAISO, Jordi; ZAMORA, José A. (2018): “Nota Editorial”, Constelaciones: Revista de Teoría Crítica, 10, pp. 1-3. Disponível em:
https://constelaciones-rtc.net/article/view/3138. Acesso em 13/06/2024.
NAI, Alessandro; TOROS, Emre (2020): “The peculiar personality of strongmen: comparing the Big Five and Dark Triad traits of autocrats and non-autocrats”, Political Research Exchange, 2 (1), doi: https://doi.org/10.1080/2474736X.2019.1707697
NORRIS, Gareth (2005): The Authoritarian Personality in the 21st Century, Tese de doutorado, Bond University, Gold Coast (Austrália). Disponível em: https://pure.bond.edu.au/ws/portalfiles/portal/28906055/Norris_Thesis.pdf. Acesso em 13/06/2024.
RENSMANN, Lars (1998): Kritische Theorie über den Antisemitismus. Studien zu Struktur, Erklärungspotential und Aktualität, Berlim: Argument.
SCHULZ, Peter (2020): “Die Gleichzeitigkeit verschiedener Sozialcharaktere im zeitgenössischen Kapitalismus – ein soziologischer Beitrag zur Theorie des Sozialcharakters”. In: Katrin Henkelmann et al. (Eds.), Konformistische Rebellen – Zur Aktualität des autoritären Charakters, Berlim: Verbrecher Verlag, pp. 281-296.
WEIGEL, Moira (2022): “The Authoritarian Personality 2.0”, Polity – The Journal of the Northeastern Political Science Association, 54 (1).
doi: https://doi.org/10.1086/717511
ZARETSKY, Eli (2018): “Psicología de masas del Trumpismo”, Constelaciones: Revista de Teoría Crítica, 10, pp. 445-449. Disponível em: https://constelaciones-rtc.net/article/view/2973. Acesso em 13/06/2024
Descàrregues
Publicades
Com citar
Número
Secció
Llicència
Drets d'autor (c) 2024 José Leon Crochick, Fábio De Maria, Luís César de Souza, Eduardo Borba Gilioli

Aquesta obra està sota una llicència internacional Creative Commons Reconeixement-NoComercial-CompartirIgual 4.0.
Aquells autors que pugliquin en aquesta revista accepten els següents termes:
- Els autors conservaran els seus drets d'autor i garatiran a la revista el dret de primera publicació de la seva obra, la qual estarà simultàniament subjecte a la Llicència de reconeixement de Creative Commons que permet a tercers compartir l'obra sempre que s'indiqui la seva autoria i la seva primera publicació en aquesta revista.
- Els autors podran adoptar altres acords de llicància no exclussiva de distribució de la versió de l'obra publicada (p. ex.; depoditar-la en un arxiu telemàtic institucional o publicar-la en un volum monogràfic) sempre que s'indiqui la publicació inicial en aquesta revista.
- Es permet i es recomena als autors difondre la seva obra a través de Internet (p. ex.: en arxius telemàtics institucionals o en la seva pàgina web) abans i durant el procés de tramesa, la qual cosa pot produir intercanvis interessants i augmentar les cites de l'obra publicada.
Confidencialitat de les dades:
- Constelaciones. Revista de Teoría Crítica garanteix que les dades que ens trameti sols s'utilitzaràn per atendre les seves demandes manidestades en aquest missatge.
- Les seves dades no seran cedides a altra part.
- Quan ho desitgi pot solicitar que les seves dades siguin eliminades dels nostres registres.Teoría Crítica